Giętarka - czym jest i jakie są jej funkcje?

W branży HVAC/R precyzyjne dopasowanie elementów instalacji jest kluczowe dla jej efektywności i niezawodności. Jednym z podstawowych narzędzi, które umożliwiają osiągnięcie tego celu, jest giętarka. Giętarka to urządzenie służące do precyzyjnego gięcia rur, szczególnie tych wykonanych z miękkich materiałów, takich jak miedź czy aluminium. W instalacjach klimatyzacyjnych, chłodniczych oraz w systemach pomp ciepła, rury te pełnią rolę przewodów dla czynników chłodniczych i muszą być układane w sposób umożliwiający swobodny przepływ medium przy jednoczesnym zachowaniu integralności strukturalnej instalacji.

Funkcje giętarki w instalacjach HVAC/R:

1. Precyzyjne gięcie rur. Pozwala na formowanie rur pod określonym kątem bez ryzyka zgniecenia czy uszkodzenia ich struktury, co jest szczególnie ważne dla zachowania prawidłowego przepływu czynnika chłodniczego.

2. Redukcja połączeń. Dzięki możliwości gięcia rur w miejscu, zmniejsza się liczba potrzebnych łączników i kolanek, co minimalizuje potencjalne miejsca nieszczelności i obniża koszty materiałowe.

3. Dostosowanie do przestrzeni. Ułatwia układanie instalacji w trudno dostępnych miejscach czy w ograniczonej przestrzeni, pozwalając na optymalne wykorzystanie dostępnego obszaru.

Zastosowanie odpowiedniej giętarki w procesie instalacji systemów HVAC/R przekłada się na jakość i trwałość całej instalacji. W kolejnych częściach artykułu omówimy szczegółowo popularne obecnie giętarki, techniki ich użycia oraz wskazówki praktyczne dla instalatorów dążących do doskonałości w swoim fachu.

 

1. Sprężyny do gięcia rur

Sprężyny do gięcia rur (giętarka sprężynowa) to najtańsze narzędzia w naszym zestawieniu, które w prosty sposób umożliwiają ręczne gięcie rur bez obawy o załamanie ich ścianki. W komplecie znajduje się sześć sprężyn o rozmiarach od 1/4" do 3/4", a ich średnica jest odpowiednio większa niż średnica rury, co pozwala na łatwe wyciągnięcie sprężyny po dokonaniu gięcia. Są one niezastąpione w miejscach, gdzie zastosowanie typowych narzędzi do gięcia rur, takich jak giętarka ramieniowa czy inne, jest utrudnione — na przykład przy zakończeniach instalacji przy jednostce zewnętrznej. Warto jednak zauważyć, że użycie sprężyn wymaga nasunięcia ich od początku rury, co często wiąże się z koniecznością całkowitego demontażu części instalacji.

 

2. Wkłady do wyginania rur

Wkłady do wyginania rur to wykonane z tworzywa sztucznego pręty, które wprowadzamy do wnętrza rury, dzięki czemu jako jedyne nie wymagają zdejmowania izolacji. Idealnie sprawdzają się podczas wykonywania krótkich instalacji lub instalacji o niestandardowym prowadzeniu rur. W zestawie znajdują się cztery wkłady o rozmiarach od 1/4" do 5/8", z możliwością zakupu dodatkowego rozmiaru 3/4". Średnica każdego wkładu jest odpowiednio mniejsza, co pozwala na łatwe wyciągnięcie go z wyginanej rury. Każdy wkład ma długość 4 metrów, co umożliwia podejście do instalacji zarówno od strony parownika, jak i od strony agregatu.

 

3. Giętarka ramieniowa

Giętarka ramieniowa to narzędzie, które dzięki oznaczeniom kąta gięcia na korpusie pozwala na precyzyjne dogięcie rury do żądanej wartości, a nawet wykonanie nawrotu o 180°. Jak sugeruje nazwa, jest ona wyposażona w ramiona, co wymaga większej przestrzeni do manewrowania i sprawia, że nie nadaje się do użycia w ciasnych miejscach. Zazwyczaj umożliwia gięcie jednego rozmiaru rury, ewentualnie dwóch lub trzech w przypadku mniejszych średnic, co oznacza, że instalator musi często dysponować całym zestawem takich giętarek. Konstrukcja z rolkami prowadzącymi zapewnia, że powierzchnia rurki nie zostanie poszarpana ani zarysowana, co jest kluczowe dla zachowania integralności instalacji.

 

4. Giętarka kuszowa CH404L do rur o rozmiarze calowym

 

Giętarka kuszowa CH404L do rur o rozmiarze calowym działa na zasadzie kuszy. W korpusie urządzenia znajduje się mechanizm, w którym po wciśnięciu dźwigni wysuwa się trzpień i wygina rurkę. W zestawie znajdziemy wkładki z tworzywa sztucznego o rozmiarach od 3/8" do 7/8", a całość dostarczana jest w poręcznej walizce. Wkładkę montujemy w uchwycie, a następnie instalujemy listwę kontrującą odpowiednią do danego rozmiaru rurki. Wyginanie nie wymaga użycia dużej siły, co sprawia, że praca z giętarką jest łatwa i efektywna.

 

5. Giętarka kuszowa BLACK DIAMOND z rewersem

Giętarka kuszowa Black Diamond to bliźniaczy model do wcześniej omawianej giętarki CH404L, działający na tej samej zasadzie. Cechuje ją naprawdę wysoka jakość wykonania; wkładki o rozmiarach od 1/4" do 7/8" są wykonane ze stopu aluminium, co czyni je bardziej wytrzymałymi niż te z tworzywa sztucznego. W zestawie znajduje się również moduł do gięcia dwustronnego, tzw. rewers, który umożliwia gięcie rurki w drugą stronę, pozwalając na łatwe ułożenie instalacji np. na krawędzi ściany. Dużym udogodnieniem jest skala na giętarce, wskazująca moment osiągnięcia kąta 90° dla danego rozmiaru rurki, co ułatwia precyzyjne i efektywne gięcie.

 

6. Giętarka akumulatorowa

Giętarka akumulatorowa działa na zasadzie kuszy, podobnie jak wcześniej prezentowane modele, ale z tą różnicą, że jest zasilana akumulatorem. W zestawie znajdziemy wkładki od rozmiaru 1/4" do 7/8", baterie, ładowarkę, a całość dostarczana jest w poręcznej walizce. Istnieje możliwość dokupienia uchwytu do gięcia rur na zewnątrz, co zwiększa jej uniwersalność. Mimo dużych gabarytów, giętarka jest lekka, a wyginanie rur jest właściwie bezwysiłkowe, co znacząco usprawnia pracę instalatora.

 

Obejrzyj pełne zestawienie popularnych giętarek, wraz z ich testem w praktyce: